چیزهایی که باید در مورد اسید فولیک و فولات بدانید
به گزارش فارماتودی فولات و فولیک اسید اشکالی از ویتامین B محلول در آب هستند. فولات به طور طبیعی در برخی مواد غذایی وجود دارد و فولیک اسید شکل ساختگی این ویتامین است. از سال 1998 فولیک اسید به برخی از غلات، آرد، نانها، پاستا، کلوچهها و بیسکویتها افزوده شده و افزودن آن به شکل یک قانون الزامی درآمده است.
تفاوت فولات و اسید فولیک چیست؟
اگرچه اصطلاح فولات و اسید فولیک اغلب به جای یکدیگر استفاده میشوند، اما در واقع اشکال مختلف یک ویتامین هستند.
اسید فولیک ساختار متفاوتی نسبت به فولات دارد و اثرات کمی متفاوت بر بدن میگذارد.
فولات نیز نام عمومی است که به تمام اشکال ویتامین B9، از جمله اسید فولیک داده میشود. در واقع اسید فولیک شکل مصنوعی خاص این ویتامین است.
منابع غنی از فولات
- اسفناج
- کلم پیچ
- کلم بروکلی
- آووکادو
- میوههای خانواده مرکبات
- تخم مرغ
- جگر گاو
کارکرد و نقش فولات در بدن
بدن شما از فولات در موارد زیر استفاده میکند:
- ساخت و ترمیم DNA
- به رشد، تقسیم و عملکرد صحیح سلول ها کمک میکند
- پروتئین های خاصی تولید میکند
- کمک به بلوغ گلبول های قرمز
- زنان باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند، فولیک اسید مصرف میکنند تا از سقط جنین و نقصهای مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا پیشگیری کنند.
*اسپینا بیفیدا spina bifida: مشکلی مادرزادی که بر اثر آن ستون فقرات و پشت نوزاد در دوران رشد به طور کامل بسته نمیشود.
تهدیدات کمبود فولات
- افزایش خطر بیماری قلبی و برخی سرطانها
- کم خونی
- بینظمی رشد در نوزادان در صورتی که بانوان باردار فولات کافی دریافت نکنند
- ناتوانی رودهها در جذب مواد مغذی
به علاوه فولیک اسید برای برخی شرایط دیگر که با کمبود فولات در ارتباط هستند هم مصرف می شود، شرایطی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کبد، مصرف الکل و دیالیز کلیه.
مقدار توصیه شده برای مصرف
مقدار توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای فولات در معادل فولات رژیمی (DFEs) ذکر شده است. این واحد اندازهگیری، تفاوت در نحوه جذب فولات و اسید فولیک از غذاها و مکملهای غنی شده توسط بدن را نشان میدهد.
بدن تقریباً نیمی از فولات طبیعی و همچنین اسید فولیک را از مکملها جذب میکند.
بزرگسالان روزانه به حدود 400 میکروگرم DFE فولات نیاز دارند. در دوران بارداری و شیردهی، نیاز به فولات میتواند افزایش یابد به طوری که در دوران بارداری پزشک دوز مصرفی آن را به 600 میکروگرم DFE میرساند.
بدن به طور کلی 15 تا 30 میلی گرم فولات ذخیره میکند. بیشترین مقدار آن نیز در کبد و بقیه در خون و بافت ها نگهداری میشود.
RDA فولات برای نوزادان، کودکان و نوجوانان
تولد تا ۶ ماهگی | ۶۵ میکروگرم DFE |
۷ تا ۱۲ ماهگی | ۸۰ میکروگرم DFE |
۱ تا ۳ سال | ۱۵۰ میکروگرم DFE |
۴ تا ۸ سال | ۲۰۰ میکروگرم DFE |
۹ تا ۱۳ سال | ۳۰۰ میکروگرم DFE |
۱۴ تا ۱۸ سال | ۴۰۰ میکروگرم DFE |
درمان کمبود فولات
کمبود فولات ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد. برخی از علل احتمالی کمبود فولات عبارتند از:
- کمبود فولات در رژیم غذایی
- بیماریها یا جراحیهایی که بر نحوه جذب فولات در بدن تأثیر میگذارند، از جمله بیماری سلیاک و سندرم روده کوتاه
- آکلرهیدریا (بدون اسید معده) و یا هییوکلریدریا (با اسید معده ی کم)
- داروهایی که بر جذب فولات تأثیر میگذارند، از جمله متوترکسات و سوافاسالازین
- اختلال مصرف الکل
- بارداری
- کم خونی همولیتیک
- دیالیز
مصرف کم فولات میتواند باعث کم خونی، مشکلات رشد جنین، اختلالات ذهنی، اختلال در عملکرد ایمنی و افسردگی شود.
نقش فولات در سلامت بدن
به گزارش فارماتودی، دانشمندان در حال مطالعه فولات برای درک چگونگی تأثیر آن بر سلامت هستند. در اینجا چندین نمونه از آنچه این تحقیق نشان داده است آورده شده.
- نقایص کانال عصبی
مصرف اسید فولیک قبل از باردار شدن و در اوایل بارداری به پیشگیری از نقص کانال عصبی در نوزادان کمک میکند. نقایص کانال عصبی نقایص مادرزادی اصلی در مغز نوزاد، آنانسفالی (بیمٌخزایی) و آسپینا بیفیدا (مهره شکاف) هستند.
با این وجود حدود نیمی از بارداریها بدون برنامهریزی انجام میشود، بنابراین همه زنان و دختران نوجوانی که ممکن است باردار شوند، باید روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک از مکملها، غذاهای غنیشده یا هر دو، علاوه بر فولاتی که از پیروی از یک الگوی تغذیه سالم دریافت میکنند، مصرف کنند.
از سال 1998، سازمان غذا و داروی ایالت متحده (FDA) شرکت های غذایی را ملزم کرده که اسید فولیک را به نان غنی شده، آرد، آرد ذرت، ماکارونی، برنج و سایر محصولات غلاتی که در ایالات متحده فروخته میشود، اضافه کنند.
در سال 2016، این سازمان به تولیدکنندگان اجازه داد تا به طور داوطلبانه اسید فولیک را به آرد ذرت ماسا اضافه کنند. از آنجایی که اکثر مردم در ایالات متحده این غذاها را میخورند، مصرف اسید فولیک از سال 1998 افزایش یافته و تعداد نوزادانی که با نقص کانال عصبی متولد میشوند کاهش یافته است.
- سرطان
فولات که به طور طبیعی در غذا وجود دارد ممکن است خطر ابتلا به انواع مختلفی از سرطان را کاهش دهد؛ با این حال مکملهای فولات بسته به میزان مصرف و زمان مصرف ممکن است اثرات متفاوتی بر خطر سرطان داشته باشند.
افرادی که مقادیر توصیه شده اسید فولیک را قبل از ایجاد سرطان مصرف میکنند ممکن است خطر سرطان را کاهش دهند، اما مصرف دوزهای بالا پس از شروع سرطان، به ویژه سرطان روده بزرگ، ممکن است باعث پیشرفت آن شود؛ به همین دلیل، افراد باید در مصرف دوزهای بالای مکملهای اسید فولیک (بیش از حد بالای 1000 میکروگرم) احتیاط کنند، به خصوص اگر سابقه آدنوم کولورتکال داشته باشند.
- افسردگی
افرادی که سطح فولات خونشان پایین است ممکن است بیشتر دچار افسردگی شوند؛ همچنین این دسته افراد به نسبت گروهی که سطوح طبیعی فولات در بدن دارند، به داروهای ضد افسردگی پاسخ کافی نمیدهند.
مکملهای فولات، به ویژه آنهایی که حاوی متیل فولات هستند، ممکن است اثر داروهای ضد افسردگی را موثرتر کنند. اما اینکه آیا مصرف مکملها، هم به افرادی که سطح فولات طبیعی دارند و هم به افرادی که کمبود فولات دارند کمک میکند، مشخص نیست.
- بیماری قلبی و سکته مغزی
مکملهای اسید فولیک سطوح هموسیستئین، اسید آمینه موجود در خون که با خطر بیشتر بیماریهای قلبی عروقی مرتبط است را کاهش میدهد؛ اما مکملها مستقیماً خطر بیماری قلبی را کاهش نمیدهند. برخی مطالعات نشان دادهاند که ترکیب اسید فولیک با سایر ویتامینهای B به پیشگیری از سکته کمک میکند.
- زوال عقل، عملکرد شناختی و بیماری آلزایمر
به نظر نمیرسد مکملهای اسید فولیک، با یا بدون سایر ویتامینهایB، عملکرد شناختی را بهبود بخشند یا از زوال عقل یا بیماری آلزایمر جلوگیری کنند. اما تحقیقات بیشتری در مورد این موضوعات مورد نیاز است.
- تولد زودرس، نقایص مادرزادی قلب، و سایر نقایص مادرزادی
مصرف اسید فولیک ممکن است خطر تولد نوزاد نارس یا نوزادی با نقایص مادرزادی، مانند انواع خاصی از مشکلات قلبی را کاهش دهد.
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
ASD معمولا از سن ۳ سالگی شروع شده و بر ارتباطات و رفتار تأثیر میگذارد. افراد مبتلا به ASD علایق محدود، رفتارهای تکراری و مشکل در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران دارند.
برخی از مطالعات نشان دادهاند که مصرف مقادیر توصیه شده اسید فولیک قبل و در اوایل بارداری ممکن است به کاهش خطر ابتلا به ASD در کودک کمک کند. با این حال، از آنجایی که نتایج مطالعه قطعی نیست، تحقیقات بیشتری برای درک نقش بالقوه اسید فولیک در کاهش خطر ASD مورد نیاز است.
سایر فواید اسید فولیک
فولیک اسید همچنین برای افراد مبتلا به فراموشی و آلزایمر، کم شدن شنوایی ناشی از افزیش سن، پیشگیری از بیماریهای چشمی ناشی از فزایش سن، پیشگیری از کم شدن بینایی، پوکی استخوان، سندروم پای بیقرار (پرش پاها)، مشکلات خواب، درد اعصاب، درد عضلانی، ایدز، یک بیماری پوستی به نام ویتیلیگو vitiligo یا پیسی و یک بیماری ارثی به نام سندروم شکننده ایکس مصرف میشود.
به علاوه قرص اسید فولیک برای کاهش عوارض جانبی داروهایی مانند لومترکسول lometrexol و متوترکسات methotrexate مصرف میشود.
برخی افراد نیز از فولیک اسید به طور مستقیم روی لثههای خود استفاده میکنند تا عفونتهای لثه را درمان کنند.
گروههای در معرض خطر کمبود فولات
- افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل
- زنان در سنین راروری
- زنان باردار
- افراد مبتلا به اختلالات سوءجذب
- افراد مبتلا به پلی مورفیسم MTHFR
عوارض قرص فولیک اسید
فولیک اسید که به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف میشود، برای اکثر افراد بی خطر است و عارضه جانبی زیادی ندارد. اکثر بزرگسالانی که به مقدار کمتر از 1000 میلی گرم از این دارو در روز مصرف میکنند، هیچ عارضه جانبی تجربه نمیکنند.
اگر اسید فولیک به صورت خوراکی و به میزان زیاد و برای مدت طولانی مصرف شود خطرناک خواهد بود. مقدار زیاد اسید فولیک منجر به بروز مشکلاتی میشود، از جمله:
- گرفتگی شکم
- اسهال
- جوش های پوستی
- اختلالات خواب
- تحریک پذیری
- آشفتگی
- تهوع
- مشکلات و آشفتگی معده
- تغییر در رفتار
- واکنشهای پوستی
- تشنج
- گاز معده
- هیجان و بیقراری
این نگرانی وجود دارد که مصرف فولیک اسید در طولانی مدت منجر به بروز عوارض جانبی جدی شود. به گفته محققان مصرف فولیک اسید به میزان 800 تا 1200 میکروگرم در روز در افرادی که مشکلات قلبی دارند، خطر حمله قلبی را افزایش میدهد. برخی بررسیهای دیگر نیز حاکی از آن است که مصرف زیاد فولیک اسید خطر بروز سرطانهایی مانند سرطان ریه و پروستات را افزایش میدهد.
جدول غذاهای غنی از فولات
درصد DV | میکروگرم در هر DFE | غذا |
۵۴ | ۲۱۵ | ۳ قاشق جگرگاو آب پز |
۳۳ | ۱۳۱ | ۱/۲ فنجان اسفناج آب پز |
۲۶ | ۱۰۵ | ۱/۲ فنجان لوبیاچشم بلبلی آب پز |
۲۰ | ۷۸ | ۱/۲ فنجان کلم بروکسل |
۱۵ | ۵۹ | ۱/۲ فنجان آووکادو خام |
۱۵ | ۵۸ | ۱ پیمانه اسفناج خام |
۱۳ | ۵۰ | ۱ برش نان سفید |
۱۲ | ۴۷ | ۱/۲ فنجان نخود سبز خام/آب پز |
۱۲ | ۴۶ | ۱/۲ فنجان لوبیا |
۶ | ۲۴ | ۱ عدد موز متوسط |
۶ | ۲۲ | ۱ عدد تخم مرغ بزرگ آب پز |
۳ | ۱۲ | ۱ فنجان شیر ۱٪ چربی |