این ویتامین‌ها را بدون اجازه پزشک مصرف نکنید

کارشناس تجویز و مصرف منطقی دارو معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی همدان نسبت به مصرف ویتامین‌ها و مولتی ویتامین‌ها بدون تجویز پزشک هشدار داد.

به گزارش فارماتودی به نقل از بهداشت نیوز، مجید حنیفه اظهار کرد: مصرف برخی ویتامین‌ها در صورت مصرف بیش از حد برای بدن نیز عوارضی ایجاد می‌کنند که از جمله آن‌ها ویتامین D و کلسیم‌ها هستند به گونه‌ای که مصرف ویتامین D در صورت مصرف بیش از حد مشکلات عروقی و مصرف بیش از حد کلسیم نیز در کلیه‌ها رسوب ایجاد می‌کند و سنگ کلیه تشکیل می‌شود.

او افزود: برخی والدین تصور می‌کنند هر چه به کودک ویتامین بیشتری بخورانند مشکل کم اشتهایی و کمبود ویتامین‌های بدن کودک رفع می‌شود، این در حالیست که مصرف ویتامین‌ها دُز مشخص داشته و نباید بیش از حد توصیه شده، مصرف شود.

حنیفه خاطرنشان کرد: برخی ویتامین‌ها مکمل محسوب نمی‌شوند و خاصیت دارویی دارند بنابراین باید به مقدار مصرف ویتامین‌ها و دوره زمانی مصرف آن‌ها توجه شود و بهترین روش تقویت بدن و رفع کمبود ویتامین‌ها مراجعه به پزشک بوده و پزشک معالج با بررسی و معاینات ویتامین و داروهای مورد نظر را تجویز خواهد کرد.

دُز و زمان مصرف مهم است

او به مصرف منطقی دارو اشاره کرد و افزود: زمانی مصرف یک دارو منطقی است که متناسب با نیاز پزشکی فرد، دارو تجویز شده باشد همچنین دُز مصرفی دارو رعایت شود و بازه زمانی مشخص که دارو باید مورد استفاده قرار گیرد، هنگام مصرف رعایت شود همچنین مصرف منطقی دارو باید به گونه‌ای باشد که کمترین میزان هزینه برای بیمار تحمیل کند که تمامی این مباحث نیز مصرف منطقی دارو را شامل می‌شود.

او اظهار کرد: مصرف خودسرانه دارو بدون تجویز پزشک یکی از مصادیق مصرف غیر منطقی دارو است چراکه دُز مصرفی، زمان مصرفی، تحمیل هزینه مصرف دارو و سایر موارد در نظر گرفته نشده است.

حنیفه افزود: زمانی که مصرف یک دارو توسط پزشک تجویز می‌شود، اما بیمار مدت زمان مصرف و فاصله‌های زمانی مصرف را رعایت نکند، از مصرف منطقی دارو خارج می‌شود که طبق آمار بهداشت جهانی تنها ۲۵ درصد افراد داروها را درست مصرف می‌کنند و از هر چهار نفر تنها یک نفر داروها را درست مصرف می‌کند.

این داروساز ادامه داد: در کشور ما آمار دقیقی از وضعیت مصرف داروها وجود ندارد، اما طبق آمار می‌توان گفت به طور میانگین و متوسط هر یک نفر در هر روز یک قرص مصرف می‌کند.

او با بیان اینکه در جامعه فرهنگ علامت درمانی بسیار مرسوم است، تصریح کرد: برخی پزشکان و برخی بیماران به دنبال کاهش علامت بیماری هستند و به هر نحوی به دنبال فروکش کردن علائم بیماری بوده در حالیکه برخی بیماری‌ها از جمله بیماری‌های ویروسی نیازمند گذشت زمان است.

به پزشک اصرار نکنید

حنیفه ادامه داد: در برخی موارد بیماران برای مصرف دارو و کاهش علامت بیماری اصرار می‌ورزند که گاهی اوقات پزشکان را مجبور به نوشتن داروها کرده یا در برخی موارد بیماران به طور مستقیم به داروخانه مراجعه کرده و درخواست دارو می‌کنند که این امر درست نیست و با مصرف منطقی دارو هم خوانی ندارد.

او با بیان اینکه جامعه ما به اصول پیشگیری معتقد نیست، خاطرنشان کرد: در فرهنگ درمانی کشور، به دنبال امور درمانی هستیم و به حفظ سلامتی اعتقادی نداریم در حالیکه امر پیشگیری بسیار کم هزینه‌تر خواهد بود.

این داروساز با بیان اینکه برخی افراد به دنبال وقت گرفتن از پزشکانی هستند که بسیار سخت نوبت دهی دارند که به علت ماندن دذر صف نوبت دهی، امر درمان آن‌ها به تعویق می‌افتد و بیماران تا زمان فرا رسیدن نوبتشان به صورت خودسرانه اقدام به مصرف دارو می‌کنند که این امر بسیار اشتباه است.

او همچنین پاندمی کرونا را یکی از دیگر از عوامل افزایش دهنده مصرف خودسرانه داروها خواند و گفت: در برخی موارد بیماران به دلیل ترس از ابتلا به کرونا از حضور در مطب پزشکان خودداری کرده و اقدام به مصرف خود سرانه دارو در منزل کرده‌اند که این امر خلاف مصرف منطقی داروست.

حنیفه به عوارض مصرف خودسرانه داروها اشاره کرد و افزود: هنگامی که یک فرد بدون تجویز پزشک اقدام به مصرف دارو می‌کند در واقع بیمار خودش را در معرض برخی عوارض قرار می‌دهد در حالیکه عوارض برخی داروها در هر فرد متفاوت بوده به عنوان مثال مصرف پنی سیلین در برخی افراد شوک ایجاد می‌کند در حالیکه در فرد دیگری این گونه نیست، بنابراین افرادی که خودسرانه اقدام به مصرف دارو می‌کنند از عوارض داروها هیچ گونه آگاهی نداشته و بر این باورند که داروی مورد نظر در فرد دیگری هیچ واکنشی نداشته، بنابراین اقدام به مصرف دارو می‌کند با این تصور که این دارو عوارض ندارد.

مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک ممنوع!

او در ادامه گفت: عوارض داروها قابل پیش بینی نیستند و ممکن است یک دارو در فردی بسیار واکنش داشته باشد و همان دارو در فرد دیگری هیچ واکنشی نشان ندهد، بنابراین نباید عدم بروز واکنش دارو در یک فرد را مبنا قرار داد چرا که افراد شبیه یکدیگر نیستند.

حنیفه ادامه داد: پزشک هنگام تجویز دارو به بیمار، وی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و از لحاظ سن، جنس، توانایی جسمانی بدن و بیماری‌های زمینه‌ای، شرایط خاص بارداری و شیردهی را مد نظر قرار می‌دهد وسپس دارو تجویز می‌کند.

او با بیان اینکه یکی از شایع‌ترین داروهایی که خودسرانه مصرف می‌شود، آنتی بیوتیک‌ها هستند، تاکید کرد: آنتی بیوتیک‌ها در مواردی که حتی توسط پزشک تجویز می‌شود و بیمار دوره زمانی مصرف دارو را رعایت نکند یا بلافاصله بعد از شروع مصرف دارو را قطع می‌کند که تمامی این موارد موجب ایجاد مقاومت بدن بیمار به آنتی بیوتیک می‌شود و این مقاومت به سایر میکروارگانیسم‌ها منتقل می‌شود، بنابراین بدن بیمار به آنتی بیوتیک‌ها مقاوم می‌شود.

حنیفه به بحث اتلاف هزینه‌ها و منابع اشاره کرد و افزود: برخی داروها که خودسرانه مصرف می‌شود برای داروی مورد نظر ارز مشخصی تعریف شده که مصرف خودسرانه آن‌ها موجب اتلاف هزینه‌ها و سرمایه ملی می‌شود و به این ترتیب ممکن است با کمبود دارو مواجه شویم.

این مقام مسئول با بیان اینکه برخی افراد علاقمند به استفاده از داروهای تزریقی دارند و هنگام مراجعه به پزشک اصرار بر استفاده دارو به شکل تزریقی دارند، تصریح کرد: باید بدانیم که عوارض داروها در فرم‌های تزریقی بیشتر است و هنگامی که فرم خوراکی دارو وجود دارد، تا جایی که امکان دارد باید از داروی تزریقی اجتناب کرد.

او ادامه داد: مصرف داروهای تزریقی ریسک برخی بیماری‌ها از جمله عفونت‌های هپاتیت و ایدز را افزایش می‌دهد.

حنیفه به ایجاد وابستگی مصرف برخی داروها اشاره و اضافه کرد: برخی داروها از جمله داروهای آرام بخش با مصرف خودسرانه وابستگی ایجاد می‌کنند چراکه افزایش میزان دُز و کاهش دُز مصرف داروهای آرام بخش بسیار مهم است که پزشک معالج تمامی موارد را رعایت می‌کند در حالیکه مصرف خودسرانه این داروها به علت عدم رعایت میزان دُز مصرفی و زمان مصرف دارو وابستگی ایجاد می‌کند و بیمار را تاجایی پیش می‌برد که به علت عدم کارایی مجبور به استفاده تعداد بیشتری از این دارو می‌شود که این امر نشان می‌دهد، شخص به دارو وابسته شده است.

این داروساز به تداخلات دارویی اشاره کرد و گفت: برخی داروها ممکن است در نحوه مصرف لازم به رعایت باشد یا همزمان با سایر داروهای مصرفی توسط فرد تداخل داشته باشد که تمامی این موارد توسط پزشک معالج بررسی می‌شود اما در مصرف خودسرانه هیچ یک از این موارد رعایت نمی‌شود.