معجزه مصرف گیاهان دارویی برای درمان وسواس

محبوبیت داروهای گیاهی به ویژه به‌عنوان درمانی برای اختلال وسواس فکری-اجباری در حال افزایش است و مردم به دلیل نگرانی‌ها درباره عوارض داروهای شیمیایی، بیشتر به داروهای گیاهی روی می‌آورند.

به گزارش فارماتودی، اختلال در سیستم سروتونین منجر به ایجاد علائم اوسی‌دی می‌شود. خار مریم گیاهی شامل هیپریکوم می‌شود که ماده شیمیایی کلیدی است و بر سیستم سروتونین تأثیر می‌گذارد و می‌تواند علائم وسواس را کاهش دهد.

اختلال وسواس فکری-عملی

وجود کمی رفتار وسواسی و اجباری ممکن است چیز بدی نباشد؛ چراکه به افراد کمک می‌کند قبل از خروج از خانه مطمئن شود که اتو واقعاً خاموش است، یا بعد از هر وعده غذایی دندان‌های خود را مسواک زده است. اما برای کسانی که مبتلا به اختلال وسواس فکری-اجباری تشخیص داده شده‌اند، زندگی می‌تواند به کابوس افکار مزاحم و اعمال تشریفاتی و تکراری تبدیل شود.

اوسی‌دی (OCD) یک اختلال اضطرابی است که افراد را وادار به انجام کاری تکراری می‌کند. باعث ایجاد افکار یا احساسات مکرر ناخواسته (وسواس) یا میل به انجام کاری مکرر (اجبار) می‌شود.

افراد مبتلا به اوسی‌دی ممکن است علائم وسواس، اجبار را تکی یا هر دو را با هم داشته باشند. وسواس فکری بر بزرگسالان، نوجوانان و کودکان در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد. در حالی که بیشتر افراد در حدود ۱۹ سالگی تشخیص داده می‌شوند اما ممکن است بعد از ۳۵ سالگی نیز به بیماری مبتلا شود.

عوامل خطر اوسی‌دی شامل ژنتیک، ساختار و عملکرد مغز و همچنین محیط است. برخی از مطالعات ترومای دوران کودکی و علائم وسواس فکری-اجباری را مرتبط کرده‌اند. معمولاً وسواس فکری با دارو، روان درمانی یا ترکیبی از این دو درمان می‌شود.

در همین حال، داروهای جایگزین مانند داروهای گیاهی در برخی کشورها برای درمان اختلالات اضطرابی مانند اختلال وسواس فکری-اجباری محبوبیت دارند.

در اینجا چند نمونه آورده شده است که ممکن است به مدیریت علائم وسواس کمک کند.

1-تاثیر درمان گیاهی وسواس

درمان بیماران مبتلا به وسواس کار آسانی نیست. بسیاری بر این باورند که بهترین درمان نوعی گفتار درمانی به نام رفتار درمانی شناختی است. گاهی اوقات اگر بیماران پاسخ ندهند یا فقط تا حدی پاسخ بدهند‌، داروهای ضد افسردگی، معمولاً مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین تجویز می‌شوند.

اما استفاده از داروهای گیاهی برای کنترل یا درمان بیماری‌های روحی سابقه طولانی دارد؛ هرچند مشخص نیست کدامیک تا چه میزان واقعا اثرگذاری پایدار داشته‌اند.

در مورد اختلال وسواس نیز دیدگاهایی مبنی بر تاثیر داروهای گیاهی بر علائم وجود دارد که به نوعی دارای فعالیت ضد افسردگی هستند. همچنین به نظر می‌رسد که تقریباً مانند داروهای ضد افسردگی SSRI عمل می‌کنند. بنابراین محققان تصمیم گرفتند آن‌ها را در بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکری-جبری امتحان کنند.

طبق گزارشی که در مجله روانپزشکی بالینی چاپ شده، برخی از آن‌ها حداقل مانند SSRI‌ها کار می‌کردند. تقریباً نیمی از افراد در یک گروه آزمایشی کوچک ادعا کردند که پس از مصرف سه ماهه یکی از مواد فعال در این گیاهان بهبودی قابل توجهی در علائم خود داشتند.

نشانه‌های وسواس اجباری به طور قابل توجهی ظرف یک هفته پس از شروع درمان وسواس بهبود یافت و در طول کارآزمایی به بهبودی ادامه داد. حدود ۴۰ درصد از بیماران هم توسط پزشکان و هم توسط خود بیماران بسیار بهبود یافته بودند.

2-اثربخشی درمان گیاهی وسواس

مردم ممکن است بپرسند چرا از سنت جانز مخمر استفاده نکنیم، وقتی عوارض جانبی کمتری دارد و ایمن‌‌تر و کمتر از SSRI مصرف می‌شود؟ پاسخ این است که این گزارش‌های مثبت از نتایج واقعاً تنها مدارکی است فعلا در دست است. مبنی بر اینکه مخمر سنت جان ممکن است برای اختلال وسواس فکری-اجباری نتیجه داشته باشد.

در صورتی که داروهای دیگر به دقت مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و بنابراین بهتر است آن‌ها همچنان داروهای انتخابی باشند. اما اگر نتایج استفاده از گیاهان دارویی در مطالعات بزرگ‌تر نشان دهد که به خوبی سایر داروها عمل می‌کنند مردم در نهایت خار مریم و امثالهم را به جای SSRI‌ها برمی گزینند.

بیماران گاهی اوقات ترکیبات گیاهی را علاوه بر داروهای تجویز شده و اغلب بدون اطلاع پزشک مصرف می‌کنند. به بیماران توصیه می‌شود با احتیاط رفتار کنند زیرا مواردی مانند استانداردسازی داروها، موارد منع مصرف و تداخلات دارویی هنوز برای بسیاری از داروهای گیاهی به خوبی بررسی نشده است. او می‌افزاید که همچنین اطلاعات کمی در مورد هرگونه تداخل بین خار مریم و سایر داروها وجود دارد. همیشه به پزشک خود اطلاع دهید که از ترکیبات گیاهی استفاده می‌کنید.

3-عوارض جانبی گیاهان دارویی برای وسواس

اگرچه بسیاری از مصرف‌کنندگان بر این باورند که گیاهان دارویی بی‌خطرتر هستند و عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای تجویزی دارند درمان‌هایی مانند میزان مصرف خارمریم به اندازه داروهای معمولی تنظیم نمی‌شوند و ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ناخوشایند یا حتی خطرناکی ایجاد کنند. درمان‌های گیاهی همچنین می‌توانند با داروهای تجویزی که ممکن است قبلاً مصرف می‌کردید تداخل داشته باشند. به عنوان مثال اگر در حال حاضر از SSRI برای درمان وسواس استفاده می‌کنید ضروری است که قبل از مصرف خارمریم با پزشک معالج خود مشورت کنید زیرا می‌تواند بر روی شما تأثیر بگذارد. توانایی بدن برای متابولیسم آن می‌تواند منجر به مشکلی به نام سندرم سروتونین شود.

انواع درمان گیاهی وسواس شستشو

داروهای گیاهی و مکمل‌های غذایی برای درمان وسواس و اضطراب هستند که در دسترس می‌باشند. اما قبل از تصمیم به مصرف باید در مورد مزایای مبتنی بر شواهد و عوارض جانبی احتمالی آگاه شوید. در حال حاضر شواهد محدودی مبنی بر اینکه داروهای گیاهی مانند موارد ذکر شده در ادامه به کاهش شدت علائم وسواس کمک می‌کنند وجود دارد. اما تحقیقات همچنان ادامه دارد. اکثر داروهای گیاهی بدون نسخه در داروخانه‌ها نیز قابل تهیه هستند. همچنان باید قبل از مصرف هر مکملی با پزشک خود صحبت کنید. علاوه بر داشتن عوارض جانبی، بسیاری از این مکمل‌های غذایی می‌توانند در عملکرد داروهای تجویزی اختلال ایجاد کنند.

1- مخمر سنت جان

مخمر سنت جان یک داروی گیاهی است که از دیرباز در ایران استفاده می‌شده است. مخمر سنت جان به عنوان یک داروی ضد افسردگی گیاهی شناخته شده است. اگرچه اثربخشی آن در درمان افسردگی و سایر اشکال بیماری روحی همچنان بحث برانگیز است. خارمریم به طور گسترده در اروپا برای چندین دهه است که جهت درمان اختلالات خلقی و اضطراب استفاده می‌شود.

یک تجزیه و تحلیل نشان می‌دهد که هایپریکوم ماده شیمیایی که تصور می‌شود عنصر کلیدی در خار مریم است به نظر می‌رسد بر سیستم سروتونین تأثیر می‌گذارد. با توجه به اینکه اختلالات در سیستم سروتونین در ایجاد علائم OCD مهم هستند این گیاه نیز مورد توجه قرار گرفته است.

همچنین از آنجایی که داروهای ضد افسردگی مانند پاروکستین و کلومیپرامین که سیستم سروتونین را هدف قرار می‌دهند، در درمان این اختلال نیز موثر هستند، پیشنهاد شده است که سنت جانز می‌تواند یک درمان جایگزین برای کاهش علائم وسواس باشد. اما شواهدی مبنی بر اینکه خار مریم یک درمان موثر برای OCD باشد چندان گسترده و قابل استناد نیست.

2-خار مریم

یک مطالعه موردی (یک بیمار) نشان داد که خارمریم در کاهش علائم او موثر بوده است. مطالعه دوم نشان داد که کاهش قابل توجهی در علائم ایجاد شده است که مشابه آنچه در درمان با شیوه رایج مورد انتظار یعنی یک داروی ضد افسردگی انتخابی مهارکننده بازجذب سروتونین  بوده است. در هر دو مورد به افراد شرکت کننده در مطالعات تحقیقاتی از قبل گفته شد که به امید کاهش علائم وسواس خار مریم را دریافت خواهند کرد. صرف دانستن اینکه آن‌ها یک درمان بالقوه مفید دریافت می‌کنند می‌توانست برای ایجاد احساس بهتر در افراد کافی باشد.

حداقل یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده به این موضوع پرداخته است که آیا خارمریم در کاهش علائم وسواس موثر است یا خیر. کاهش علائم در میان کسانی که خارمریم مصرف کردند با کسانی که دارونما مصرف کردند تفاوتی نداشت.

نتایجی مانند این اثربخشی خارمریم به عنوان یک درمان اوسی‌دی را مورد سوال قرار می‌دهد. در سال ۲۱۰ یک مطالعه دوسوکور و کنترل شده با دارونما اثرات خار مریم را با داروی ضد افسردگی پروزاک (قرص فلوکستین) در درمان وسواس (۶۰۰ میلی گرم خار مریم در مقابل ۳۰ میلی گرم پروزاک در روز) مقایسه کرد. تفاوت معنی داری بین خار مریم و پروزاک برای علائم آن وجود ندارد.

3- روغن گل گاوزبان

روغن گل گاوزبان حاوی گاما لینولنیک اسید است که یک ضد التهاب است. در یک مطالعه، محققان دوز روزانه ۵۰۰ میلی گرم روغن گل گاوزبان را به بیماران وسواس دادند و بهبود خوبی را در علائم مشاهده کردند. بیماران همچنین گزارش دادند که احساس اضطراب کمتری داشتند.

4- کاوا

کاوا یک داروی گیاهی است که در آزمایش‌های بالینی برای کاهش اضطراب، تنش عصبی، بی‌قراری و افسردگی خفیف یافت می‌شود. صدها سال است که در پلینزی، جزایر میکرونزی و هاوایی این دارو مورد استفاده قرار گرفته است. ترکیب کلیدی کاوا کاوالاکتون است که تولید سروتونین و گاما آمینو بوتیریک اسید  را در بدن تحریک می‌کند که اثر آرام بخشی برای بدن ایجاد می‌کند.

بهتر است کاوا را از یک عصاره مبتنی بر آب با کمتر از ۲۵۰ میلی گرم در روز مصرف کنید. مصرف کاوا در دوران شیردهی یا بارداری توصیه نمی‌شود. کاوا در برخی کشورها ممنوع یا محدود شده است زیرا ممکن است در برخی افراد باعث مشکلات کبدی شود.

5-سایر داروهای گیاهی

برخی از داروهای گیاهی ممکن است اثر هم افزایی با داروها داشته باشند. از سوی دیگر، باید توجه داشت که برخی از مکمل‌های گیاهی نباید همراه با برخی داروها استفاده شوند. کورکومین، ریشه سنبل الطیب و گل گاوزبان مکمل‌های گیاهی هستند که در درمان قطعی وسواس فکری شدید مورد تحقیق قرار گرفته‌اند. با وجود مطالعات اندک در مورد مکمل‌های گیاهی برای درمان  مطالعات تصادفی شده دوسوکور کنترل شده با آماده‌سازی استاندارد شده از این گیاهان مورد نیاز است. اگرچه مطالعات قبلی نشان داد که برخی از مکمل‌های گیاهی و تغذیه‌ای ممکن است به طور بالقوه در درمان وسواس موثر باشند مطالعات طولی کنترل‌شده تصادفی دوسوکور بیشتر با روش‌های اندازه‌گیری ساختاریافته در نمونه‌های بزرگ‌تر مورد نیاز است.

استیل سیستئین یک اسید آمینه است که گلوتامین را در مغز تعدیل می‌کند. استیل سیستئین به تولید گلوتاتیون، یک آنتی اکسیدان مهم کمک می‌کند. یک مطالعه منفرد روی یک فرد نشان داد که استیل سیستئین عملکرد فلووکسامین را بهبود می‌بخشد و در نتیجه علائم اختلال وسواس را کاهش می‌دهد. از آنجایی که به نظر می‌رسد اختلال در تنظیم مسیرهای سروتونرژیک و گلوتاماترژیک در مغز با  وسواس رخ می‌دهد سایر گیاهانی که در این مسیر کار می‌کنند نیز به دلیل مزایای احتمالی آن‌ها برای او سی دی  در نظر گرفته شده‌اند.

استانداردهای تحقیقات داروهای گیاهی

نکته اول اینکه انجام مطالعات علمی با استفاده از گیاهانی که به شکل استاندارد نیستند ممکن است سطوح فعالیت متفاوتی از اجزای شیمیایی داشته باشند. مطالعات باید هویت دقیق گیاه و همچنین اینکه آیا ترکیبات فعال از برگ، ریشه، دانه یا ساقه گیاه به دست می‌آید در نظر گرفته شود. مطالعاتی که اثربخشی داروها را ارزیابی می‌کنند، باید شامل یک گروه دارونما نیز باشد که «قرص قند» غیرفعال دریافت می‌کند و احتمالاً نمی‌تواند دلیلی برای کاهش علائم باشد.

ملاحظات خاصی وجود دارد که باید هنگام بررسی مطالعات علمی که اثربخشی داروهای گیاهی را برای وسواس، اختلالات اضطرابی یا هر وضعیت سلامت روان دیگری بررسی می‌کنند در نظر گرفت. گاهی اوقات نتایج مطالعه چشمگیر به نظر می‌رسد زیرا استانداردهای تحقیقات اولیه به خطر افتاده است و در واقع نادیده انگاشته شده است.

با استفاده از درمان پلاسیبو می‌توان تشخیص داد که آیا داروی واقعی تأثیر داشته است یا خیر. در نهایت مهم است که نه محققین و نه شرکت کنندگان در مطالعه در جریان قرار نگیرند چه کسی تا پایان مطالعه چه درمانی را دریافت می‌کند تا از سوگیری جلوگیری شود. مطالعه پزشکی که در آن نه بیمار و نه پزشکان نمی‌دانند چه کسی از دارو یا مکمل استفاده می‌کند و چه کسی دارونما دریافت می‌کند مطالعه دوسوکور نامیده می‌شود.

سخن آخر

فراموش نکنید که جایگزین‌های دیگری برای درمان علائم او سی دی وجود دارد. فراتر از مکمل‌ها، مداخلات سبک زندگی مانند مدیتیشن ذهن آگاهی، طب سوزنی و یوگا نیز ممکن است موثر باشد. متأسفانه کارآزمایی‌های بالینی کمی وجود داشته است که به این مداخلات برای افراد مبتلا به او سی دی پرداخته باشد و آن‌هایی که انجام شده‌اند کیفیت نسبتاً پایینی دارند.

با این حال برخلاف داروهای تجویزی و داروهای گیاهی، مداخلات سبک زندگی به ندرت دارای عوارض جانبی قابل توجهی است و ممکن است به کاهش استرس نیز کمک کند.