۱۳ آذر ۱۴۰۳ ۴:۳۹ ب.ظ
“آسپارتام” سرانجام سرطان‌زای احتمالی معرفی شد؛ اما سازمان غذا و دارو آمریکا مخالف است
آسپارتام یکی از شش شیرین‌کننده تاییدشده توسط نهادهای تنظیم‌گر ایالات متحده است که در هزاران محصول، از آدامس‌های بدون قند، نوشابه‌های رژیمی، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و حتی ماست یافت می‌شود.
با وجود سرطان‌زایی بالقوه‌ی آسپارتام از نگاه سازمان بهداشت جهانی، سازمان غذا و دارو و صنعت نوشیدنی آمریکا این شیرین‌کننده را همچنان بی‌خطر می‌دانند.
به گزارش فارماتودی، سازمان بهداشت جهانی (WHO) روز پنجشنبه اعلام کرد که شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام که به‌طور گسترده در نوشیدنی‌های رژیمی و غذاهای کم‌قند استفاده می‌شود، احتمالا می‌تواند موجب سرطان شود.
بااین‌حال، کمیته‌ی دوم سازمان بهداشت جهانی ارزیابی خود از سطح ایمن مصرف آسپارتام را بدون تغییر حفظ کرد. براساس استاندارد این کمیته، مصرف کمتر از ۴۰ میلی‌گرم از شیرین‌کننده‌ی معروف به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، ایمن تلقی می‌شود؛ بدین معنا که فردی با وزن ۶۸ کیلوگرم حتی با وجود مصرف روزانه ۱۲ قوطی نوشابه رژیمی می‌تواند همچنان از ابتلا به سرطان اجتناب کند.
اعلام ارتباط آسپارتام با خطر ابتلا به سرطان از سوی سازمان بهداشت جهانی، اولین هشدار علنی یک نهاد برجسته‌ی بین‌المللی در مورد اثرات این شیرین‌کننده‌ی مصنوعی تقریباً فراگیر محسوب می‌شود. آسپارتام از دهه‌ها پیش موضوع بحث بین متخصصان بوده است.
به‌گزارش نیویورک‌تایمز، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) اعلام کرده که با اتکا به شواهد محدود از سه مطالعه‌ی مشاهده‌ای روی انسان‌ها نتیجه گرفته که مصرف نوشیدنی‌های شیرین‌شده به‌طور مصنوعی با افزایش موارد ابتلا به سرطان کبد مرتبط است. دکتر فرانچسکو برانکا، مدیر واحد تغذیه و ایمنی غذایی در این سازمان می‌گوید افرادی که مقادیر زیادی آسپارتام مصرف می‌کنند، باید به آب یا سایر نوشیدنی‌های شیرین‌نشده روی بیاورند.
بااین‌حال، دکتر فرانکا افزود: «نتایج ما نشان نمی‌دهد که مصرف گهگاهی [آسپارتام] برای اغلب افراد خطرآفرین باشد. »
نگرانی درمورد افزایش نرخ جهانی چاقی و دیابت و همچنین تغییر ترجیحات غذایی مصرف‌کنندگان، به رشد ناگهانی تولید و مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های بدون شکر و کم‌قند منجر شده است. آسپارتام یکی از شش شیرین‌کننده تاییدشده توسط نهادهای تنظیم‌گر ایالات متحده است که در هزاران محصول، از آدامس‌های بدون قند، نوشابه‌های رژیمی، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و حتی ماست یافت می‌شود. آسپارتام همچنین برای شیرین‌کردن محصولات دارویی مختلف به‌کار می‌رود.
با وجود اعلامیه‌ی سازمان بهداشت جهانی، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) که ده‌ها سال پیش آسپارتام را تایید کرد، روز پنجشنبه در انتقاد غیرمعمول از یافته‌های سازمان بهداشت جهانی، موضع دیرینه‌ی خود مبنی بر بی‌خطر بودن این شیرین‌کننده را تکرار کرد. این سازمان در بیانیه‌ای گفت: «با نتیجه‌گیری IARC مبنی بر اینکه مطالعات از طبقه‌بندی آسپارتام به‌عنوان سرطان‌زای احتمالی برای انسان پشتیبانی می‌کنند، مخالف است. »
سازمان غذا و دارو همچنین افزود اینکه آسپارتام از سوی سازمان بهداشت جهانی به‌عنوان «احتمالا سرطان‌زا» معرفی شده، بدین معنی نیست که این شیرین‌کننده درواقع با سرطان مرتبط است. بااین‌حال این سازمان از مصاحبه کارشناسان خود با رسانه‌ها درمورد نگرانی‌های خاص این سازمان خودداری کرده است.
سازمان بهداشت جهانی گاهی‌اوقات در مورد سرطان‌زایی بالقوه‌ی برخی محصولات مانند گلیفوسات که ماده‌ای علف‌کش برای کنترل علف‌های هرز است، با سایر نهادها هماهنگ نبوده؛ اما در این مورد موجب شد تا بعداً خطرناک‌بودن گلیفوسات برای سلامتی انسان ثابت شود. اعلام موضع این سازمان در مورد ارتباط گلیفوسات با سرطان به مقدمه‌ای برای شکایت علیه سازندگان آن تبدیل شد.
در سرتاسر جهان، صنعت قدرتمند نوشابه‌سازی به مدت طولانی با هر یافته‌ی قانونی یا علمی که استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی را با خطرات سرطان یا سایر مشکلات سلامتی مرتبط می‌کنند، سرسختانه مبارزه کرده است. آسپارتام تنها آخرین میدان نبرد برای شرکت‌های چندملیتی فعال در این صنعت است که با مطالعات جدید یا ارتباط بالقوه‌ی این ماده با خطرات سلامتی مخالفت می‌کنند.
پژوهشگران در مرکز تحقیقات سرطان سزار مالتونی در بولونیا ایتالیا در سال ۲۰۰۶. پژوهشگران ایتالیایی که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ مطالعات حیوانی آسپارتام را انجام دادند، بحث بر سر این ماده را دوباره برانگیختند.
کوین کین، رئیس موقت انجمن نوشیدنی‌های آمریکا در بیانیه‌ای با اشاره به اینکه سازمان بهداشت جهانی مقدار مصرف توصیه‌شده‌ی روزانه‌اش را بدون تغییر حفظ کرده است، گفت آسپارتام بی‌خطر است و شواهد کافی برای تغییر میزان قابل‌قبول مصرف روزانه وجود ندارد. وی افزود: «این نتیجه‌گیری قوی، موضع این سازمان و سازمان‌های ایمنی مواد غذایی در بیش از ۹۰ کشور را تقویت می‌کند. »
ایمنی جایگزین‌های شکر، ازجمله ماده‌ی قدیمی و بحث‌برانگیز ساخارین که در اولین نوشابه‌ی رژیمی کوکاکولا به نام تب استفاده می‌شد، از مدت‌ها پیش به‌صورت عمیق در دست بررسی قرار داشته است. وقتی ساخارین با سرطان مثانه در موش‌ها مرتبط دانسته شد، کنگره‌ی آمریکا مطالعات بیشتر روی این ماده را الزامی کرد. از آن زمان، به‌نقل از سازمان غذا و دارو، ۳۰ مطالعه نشان دادند که نتایج جوندگان برای انسان صدق نمی‌کند. سپس مقام‌های آمریکا ساخارین را از فهرست مواد احتمالاً سرطان‌زا حذف کردند. در موارد تازه‌تر، دیگر شیرین‌کننده‌ها به دلیل ارتباطی احتمالی‌شان با خطرات احتمالی سلامتی زیر ذره‌بین قرار گرفته‌اند.
در مرکز اختلافات بر سر آسپارتام، مطالعات از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ به‌دست پژوهشگران ایتالیایی نشان داد که این ماده با سرطان ارتباط دارد. اما سازمان غذا و داروی آمریکا اعتبار مطالعات بحث‌برانگیز در مورد آسپارتام را رد کرده است.
سازمان غذا و دارو آمریکا برای اولین‌بار در سال ۱۹۷۴ آسپارتام را به‌عنوان شیرین‌کننده‌ی مصنوعی و افزودنی در برخی غذاها تایید کرد. این سازمان این تصمیم را به‌دلیل پرسش‌هایی درمورد اطمینان‌پذیری مطالعات ایمنی در مورد ارتباط آسپارتام با تومورهای مغزی، سال‌ها به تاخیر انداخت؛ اما درنهایت بدین نتیجه رسید که اطمینان معقولی درباره‌ی عدم ارتباط آسپارتام با تومورهای مغزی وجود دارد. فروش این شیرین‌کننده در سال ۱۹۸۱ مجاز شد.
متعاقب آن تصمیم، سازمان غذا و دارو استفاده از آسپارتام را در چندین نوع غذا و نوشیدنی دیگر تایید کرد و درنهایت ایمن‌بودن آن را به‌عنوان شیرین‌کننده‌ای چندمنظوره در سال ۱۹۹۶ پذیرفت. این سازمان با وجود موضع اخیر خود می‌گوید به نظارت علمی برای به‌دست‌آوردن اطلاعات جدید در مورد آسپارتام ادامه می‌دهد.
